Jet Grouting Yapım Yöntemi

Bu yapım yöntemi, jet grout imalati için gerekli, makine, ekipman ve malzeme seçimi ile hazirlama, uygulama ve kontrol yöntemlerini belirlemek amaciyla hazirlanmiştir.
Uygulamada “ts en 12716 özel jeoteknik uygulamalar – jet enjeksiyon” esas alinacaktir.

Çalışma sahasının hazırlanması
İnşaat sahası ve yolları makine ve personelin verimli çalışarak planlanan günlük imalat miktarlarının yapılabilmesi ve imalat kalitesine ulaşılabilmesi için düzgün ve kuru tutulmalıdır.
Delgi makinesi, paletli vinç, beton mikseri, beton pompası ve sair ağır iş makinelerinin on cm ’den fazla batmadan çalışmalarına imkan sağlayacak biçimde düzeltilip, sıkıştırılacaktır. Dolgular, delme işini zorlaştırmayacak uygun malzemelerle yapılacaktır.
Çalışma sahasında uygun yüzey drenaj sistemi tesis edilerek platformun kuru kalması sağlanacaktır.
Foraj malzemesi ve yer altı suyu sürekli olarak sahadan uzaklaştırılarak çalışma sahasının bozulması önlenecektir.

Zemin Bilgileri
Uygulama projeleri ve yapım yöntemleri zemin raporlarına göre belirlenecektir.

Çevre Bilgileri
Yer altında ve üstündeki delmeyi zorlaştıran beton ve çelik engeller, altyapı kanalları resmi kuruluşlara yazılı tespit yaptırılarak işveren tarafından kaldırılması sağlanacaktır.

Kolonlarin Yerleştirilmesi ve İmalat Toleransları
Jet groutların zemine işaretlenmesi uzman ölçüm ekibi tarafından tek tek yapılacaktır.
Tüm jet grout kolonlar, uygulama projelerinde gösterilen merkez konumlarından en fazla 75mm mesafe içinde kalacak şekilde oluşturulacaktır.
Jet grout kolon deliğinin oluşturulması esnasında, delgi ucu mümkün olduğunca düşey bir konumda tutulacak ve düşeyden sapma 1/50’den daha fazla olmayacaktır.
Jet groutun projede istenilen ortalama çapını elde etmek için gerekli imalat parametreleri test kolonları oluşturularak belirlenir. Yakın veya aynı sahada daha önce yapılmış jet grout kolonu varsa paremetreleri kullanılabilir.
Jet groutların yerleştirme sırası daha önce yapılmış olan kazıkları yerlerinden yatay ve düşey doğrultularda minimum derecede hareket ettirecek şekilde olacaktır.
Bir Jet grout bitiminden en az 24 saat geçmeden 2 çap çevresinde delgi yapılmayacak, imalat atlamalı olarak sürdürülecektir.

Jet Grout Kolon İmalatı
Jet grout kolonu, 300 – 600 bar, genellikle 400-450bar basınçla püskürtülen su ve çimento karışımının zeminin boşluklarını doldurup ve sıkıştırılması suretiyle elde edilir.
Yüksek basınç, sevk edilen enjeksiyonun (grout) nozzle’lardan geçerken yüksek bir kinetik enerji kazanmasını sağlar. Su-çimento karışımının hızı 250m/sn değerlerine ulaşarak, enjeksiyon zemini yırtarak zeminle birleşerek çimentolu zemin yapısı -soilcrete- oluşur.
Jet grout’ un özelliklerini belirleyen parametreler; zemin cinsi, jet enjeksiyon tiji içerisindeki akışkan basıncı, jet enjeksiyon tiji içerisindeki akışkan debisi (nozzle çapı), enjeksiyon şerbetinin bileşimi, jet enjeksiyon tijinin çekme hızıdır.

Delme
Delgi sırasında kuyu ağzının yer altı su seviyesinin üzerinde olması çalışabilme açısından tercih edilir. Delme metodu zemin cinsine bağlı olarak seçilir. Delme işleminin kolaylaştırılması, uç takımın soğutulması ve zeminin enjeksiyona hazırlanması amacıyla delme sırasında değişik akışkanlar kullanılabilir. Bunlar su, hava, bentonit şerbeti veya grout olabilir.
Uç takımı olarak yumuşak karakterli zeminlerde genellikle kil bitleri, sert karakterde ise tricone bitler ve bloklu zeminde DTH elemanlar kullanılır. Bağlantı manşonlarında 600 – 700 bar basınca dayanıklı sızdırmazlık elemanları ve delgide 90 mm çapında tijler kullanılır.

Enjeksiyon
Projede belirtilen derinliğe ulaşıldığında delme ve akışkan basma işlemi durdurulur. Çelik bir bilye grout borusuna yollanarak groutun yönü ‘monitor’ diye adlandırılan ve delgi ucunun hemen arkasında bulunan 1.8mm – 2.6mm çapındaki 2-4 adet nozzle ’ları taşıyan takıma çevirilir.
Su/çimento oranının 0.7’nin altına inmeyecektir.
Yüksek basınçlı grout pompalanmaya başlanması ile enjeksiyon fazına geçilir. Takriben 250 m/sn hızlı grout, delici takımın rotasyon hareketi ile dairesel kesitli bir grout tabakası formunu alır. Delici takımın önceden belirlenmiş dönme hareketi sabit bir hızla çekme hareketi ile birleşince düşey kolon şeklinde bir yapı meydana gelir.
Zemine çimento enjeksiyonu istenilen, jet grout üst kotuna kadar yapılır. Enjeksiyonun kinetik enerjisinden zarar görmemek için, jet grout üst kotu her zaman yüzeyden 20cm aşağıda bırakılacaktır.
Oluşacak kesitlerin ebatları zemin özelliklerine bağlı olduğu gibi; dönüş hızı, çekme hızı, grout basıncı, grout debisi, nozzle çap ve adedine de bağlıdır.
Basınçlı enjeksiyon sırasında delici takımın etrafından dışarıya belli miktarda zemin materyali taşması uygun görülür. Bu durum, grout ile karıştırılan zemin içinde aşırı basınç oluşmadığına işaret eder. Aşırı basınç oluşması halinde zeminde kırılmalar ve kolonlarda süreksizlik gibi problemler meydana gelebilir.

İmalat Çeşitleri
Jet1 Yöntemi
Bu yöntemde delgi/yüksek basınçlı enjeksiyon ekipmanı tek ve ortası delikli bir borudan oluşmaktadır. Bu yöntemde çimento/su karışımı 300 ila 600 kg/cm² yüksek basınç ile zemine yukarıda tarif edilen yöntem ile verilmektedir. Bu yöntem ile imal edilen jet grout kolonlar zemin cinsine göre 600mm – 1200mm arasında değişken çaplarda teşkil edilebilmektedir.
Geniş çap oluştumak için özellikle yoğun killi birimlerde, takım yukarıdan aşağıya indirilirken içerisinden basınçlı su vererek zeminin örselenmesi sağlanabilir.

Jet2 Yöntemi
Bu yöntemde delgi ile yüksek basınçlı enjeksiyon ekipmanı konsantrik iç içe iki ayrı borudan oluşmaktadır. Bu yöntemde çimento/su karışımı JET1 yönteminde olduğu şekilde içteki borunun ortasındaki delikten verilirken dıştaki boru ile içteki boru arasındaki boşluktan 8 ila 12 bar basınçlı hava zemine verilmektedir. Bu yöntem ile imal edilen jet grout kolonlar kinetik enerjinin sürtünme kayıpları azaltılarak JET1 yöntemine oranla %60 ila %80 daha büyük çaplı jet grout kolon teşkil edilebilmektedir.

Malzemeler
Çimento
İmalatta, projede belirtilen cins portland çimentosu kullanılır.

Su
Enjeksiyon karışımında kullanılacak su, tortu ve yabancı katı maddelerden arındırılmış, çimentoya zarar vermeyecek kalitede su olacaktır.

Makine ve Ekipmanlar
Jet grout ekipmanı ve ilgili aksesuarları yukarıda tarif edilen JET1 ve JET2 yöntemlerinin her ikisini de yapabilecek kapasite ve nitelikte olacaktır.
Seçilen ekipman gerektiğinde zeminin kabarmasına mani olmak veya istenen kazık çap ve mukavemetine ulaşmak üzere İşverenin talimatı doğrultusunda “prewashing” (ön yıkama) gerçekleştirilebilecek nitelikte olmalıdır.
Jet grout ekipmanı aşağıdaki ekipmanlardan oluşacaktır.

Delgi makinesi: Uygulama projesinde öngörülen derinliğe kadar yukarıdaki yöntemlerden biri ile delgi yapabilecek ve jet grout kolon teşkil edebilecek kapasitede delgi makinesidir.
Pompa ünitesi: Jet grout enjeksiyon karışımını istenen çapta jet grout kolon teşkil edebilecek basıncı verebilecek pompadan oluşacak jet grout ünitesidir.
Mikser ünitesi: Jet grout enjeksiyon karışımını istenen karışım oranında elektronik olarak tartarak karıştıracak mikser ve dinlendiriciden oluşan, jet grout pompa ünitesini beslemeye yeterli kapasitede mikser ünitesidir.
Çimento silosu:Dökme çimento depolayabilen ve jet grout mikser ünitesini yeterli düzeyde besleyecek çimento silosu ve konveyörüdür.
Su tankı: 15-25 ton kapasiteli sağlam su tankı-havuzu ve su pompası olmalıdır.
Diğer ekipmanlar
8-12 bar basınçlı kompresör, kaynak makinesi ve elektrik kesintilerinin olması halinde 50KVA’ lık bir jeneratör bulundurulmalıdır.

Raporlar ve Jet Grout Kolon Fişleri
TS EN 12716 Standardına uygun olarak şantiyede Şantiye Günlük Çalışma raporu veya Jet Grout Şantiyesi Günlük Çalışma Raporu doldurulur. Gerekirse Jet grouting imalat raporu günlük şantiye çalışma raporu ekinde şantiye sorumlusunun imzası ile işverene ulaştıracaktır. Bu fişlerde aşağıdaki bilgiler yer alacaktır:

Delme-jet grout tarihi
Jet grout kolon referans numarası,
Jet grout kolon ağız kotu,
Kullanılan delgi uçları
Kullanılan nozzle ve delik çapları
Jet grout takımı çekme hızı
Delme ve jet grout kolon boyu
Zemin cinsi
Jet grout kolonunda kullanılan enjeksiyon su / çimento oranı
Jet grout kolonunda kullanılan çimento cinsi ve miktarı
Açıklamalar kısmında varsa diğer özel bilgiler yer alır.

11. İmalatların Kontrolü
İmalatların kalite kontrolu “Ölçme ve İmalat Kalite Kontrol İşleri”ne, kullanılan malzemelerin kalite kontrolu ise “Malzeme Kabul Kriterleri”ne uygun olarak yapılacaktır.